Ook bewoners van zorgcentrum Buytenhaghe die vanwege dementie amper meer buiten komen, houden van groen. Daarom is er sinds kort een heus ‘beleefterras’ met bloeiende kruiden. ,,Dit ken ik. Dit komt uit de soep!”
Het is op het oog een woonkamer als alle andere. Met aan de eettafel vier dames op leeftijd die in de koffie roeren en met elkaar keuvelen. En met in de zithoek voor de televisie twee zwijgende heren. Verder kijkt de kamer uit op een terras, gevuld met planten. Welkom op de gesloten afdeling van woonzorgcentrum Buytenhaghe.
Hier, pal tegenover het Binnenpark, hebben ze misschien wel meer dan in welk ander zorgcentrum in Zoetermeer de laatste tijd iets bijzonders met groen. ‘Groen’ in de vorm van planten, struiken en kruiden. Vorige zomer nog kwamen Gerard Joling en Gordon hier over de vloer. Om in het kader van het programma Stevig Gebouwd de oude, verwaarloosde tuin op te knappen.
Een e-mail van Talpa, producent van Geer en Goor, bood uitkomst. Marian Westdijk van IVN vertelt: ,,Daar liepen ze warm voor ons plan voor een fris aangelegde tuin waar de bewoners van konden genieten. Met als achterliggende gedachte dat mensen die dementeren geleidelijk aan hun geheugen verliezen, maar bij wie dan nog wel heel lang herinneringen boven komen als ze de geuren van hun jeugd opsnuiven.”
Mouw
Helaas geldt nu dit laatste niet voor degenen bij wie de ziekte al in zo’n vergevorderd stadium is dat ze op de derde en bovenste etage van Buytenhaghe op een gesloten afdeling worden verzorgd. Maar daar was een mouw aan te passen, bedacht Wesdijk (75). En die ‘mouw’ bestaat er nu uit dat een aanpalend dakterras met enkele niet al te ingewikkelde ingrepen in een heuse kruidentuin is veranderd.
Zodra Wesdijk vanuit de eerder genoemde woonkamer de schuifpui opent om het nieuwe pronkstuk van het zorgcentrum te laten zien, grijpt een van de bewoonsters haar bij de arm. Het is mevrouw Doergaram, die hier al jaren woont en nu – ondanks haar vergeetachtigheid – heel goed lijkt te beseffen wat ze al die tijd heeft gemist. Ruikend aan de planten en struiken met peterselie, rozemarijn en mint: ,,Dit ken ik, dit komt uit de soep!” En voorovergebogen bij een andere plantenbak: ,,Hé, daar kun je thee van trekken!”
Het zijn dergelijke kruiden die in weinig keukens ontbreken die bewoners met dementie in een vergevorderd stadium zich nog lang blijven heugen, legt Wesdijk uit. Want hoe gaat dat: eerst moet het kortetermijngeheugen eraan geloven en als ook oudere herinneringen vervliegen, zijn het de geuren uit de vroegste jeugd die nog heel lang kunnen worden teruggehaald. En dat kan dan weer een goede aanleiding zijn voor een gesprek dat de bewoners weer even uit hun sociale isolement haalt.
“We brengen de natuur naar binnen voor mensen die niet meer naar buiten kunnen”
Marian Wesdijk
Tuinieren
Het is tot dusverre de ervaring bij Buytenhage dat het vooral de vrouwelijke bewoners zijn die op het dakterras aanslaan. Binnen die generatie werkten de mannen nog vaak zes dagen in de week. Zij kwamen waarschijnlijk zelden in de tuin. En in elk geval niet om te tuinieren – die taak werd meestal met een gerust hart aan hun echtgenotes overgelaten.
Marian Wesdijk had de ‘belevenistuin’ al even in haar hoofd zitten. ,,Mijn moeder was dementerende. Zij zat op een gegeven moment in De Morgenster, in de oude dorpskern. Met niet meer dan twee kleine balkons. En kenmerkend voor mensen die hun geheugen verliezen is dat ze vaak aldoor in beweging willen zijn. Dat kon daar moeilijk, maar ik zei: ‘laten we om te beginnen bloembakken aan die balkons hangen’.”
Ze merkte prompt dat haar moeder door zoiets kleins al opleefde. Later bracht haar werk bij IVN haar naar Buytenhaghe. ,,We hebben een natuurkoffer, waarmee we langs verzorgingshuizen gaan.” Wilco Pot, ook even bij het gesprek aanwezig en werkzaam voor dezelfde organisatie, vult aan: ,,We brengen de natuur naar binnen voor mensen die niet meer naar buiten kunnen.”
“Het moet duidelijk zijn dat het groen niet heilig is. Ze mogen alles opeten, graag zelfs!”
Wilco Pot
Aardbeien
Nu ziet het dakterras er nog strak en steriel uit, verontschuldigt Pot zich. De nachten waren nog koud, het duurt even voordat straks de tomaten en aardbeien zullen groeien. Vruchten die overigens door de bewoners dan naar hartenlust geplukt mogen worden. ,,Het moet duidelijk zijn dat het groen niet heilig is”, laat hij weten. ,,Ze mogen alles opeten. Graag zelfs.”
En nu? Want Zoetermeer telt meer zorginstellingen dan alleen Buytenhaghe. ,,Dat is waar”, realiseert Wesdijk zich. ,,Maar niet alle tehuizen hebben voldoende vrijwilligers om de hoek. Bovendien: je hebt er een afgesloten tuin of dakterras voor nodig. Maar ik weet wel dat ze bij De Morgenster nu toch ook op het idee van een belevenistuin zitten te broeden.”
Wesdijk benadrukt nog eens hoe waardevol dit kan zijn voor ouderen die merken dat geleidelijk aan hun geheugen wordt gewist. Heel vaak gaat het gepaard met schaamte: ,,Mensen proberen hun achteruitgang te verbloemen. Willen niet dat ze op fouten worden betrapt. Als het toch gebeurt, worden ze boos. Of ze worden zelfs angstig. Uit zelfbescherming kiezen ze er soms voor om maar helemaal hun mond te houden. Als je dan wel weer iets herkent, zoals een geur van vroeger, is dat geruststellend. Dan kruip je weer uit je schulp.”
Bron: www.ad.nl
